Tradities en Rituelen
Inleiding
Al enige tijd zit ik met dit onderwerp in mijn hoofd. In het verleden heb ik nog wel gezegd dat we alle tradities moeten breken. Ik denk nu echter dat dat veel te radicaal zou zijn. Radicaliteit is natuurlijk niet verkeerd, maar we moeten radicaal zijn voor Jezus. We moeten niet radicaal willen zijn omwille van het radicaal zijn. Op diezelfde manier moeten we ook niet de tradities breken omwille van het breken van tradities.
Veel mensen in mijn omgeving snappen heel goed dat tradities de kracht van God kunnen stoppen. Jezus zegt zelf:
en zo maakt u Gods Woord krachteloos door uw overlevering die u overgeleverd hebt; en veel van dergelijke dingen doet u. (Markus 7:13)
Jezus ging vaak in discussie met de Farizeeën, en vaak gingen deze discussies over tradities. Er is echter geen enkele reden om te concluderen dat tradities altijd verkeerd zijn. In het geval van deze tekst in Markus heeft men een maniertje bedacht om onder Gods regels uit te komen. Dit soort maniertjes zijn anti-bijbels.
Dit soort tradities zien we ook vandaag. Bijvoorbeeld: de Bijbel zegt dat gelovigen op zieken de handen kunnen leggen voor genezing (Mark 16:18). Maar er zijn tradities die zeggen dat dit om geestelijke zieken (daar worden zondaars mee bedoeld) gaat. Hierdoor wordt het woord van God krachteloos. De kracht van genezing wordt namelijk volledig weggeredeneerd.
Wat zijn tradities en rituelen?
De van Dale zegt over een ritueel: 'een godsdienstig gebruik.' Een traditie is een 'oude gewoonte van een (grote) groep mensen.'
hoewel ik me ervan bewust ben dat veel mensen een andere definitie hanteren is dit de definitie die ik voor dit artikel wil aanhangen.
Rituelen zijn godsdienstige gebruiken. Dingen die je doet omdat je in God gelooft. Het beeld dat ik zelf heb als ik aan rituelen denk komt uit de Roomse kerk waar alles via rituelen gebeurd. Maar ook wij zelf (Evangelischen/Charismatischen) hebben gebruiken, zelfs als we niet naar de kerk gaan.
Een traditie is, anders dan een ritueel, omschreven als een gewoonte. Het verschil is in het dagelijks taalgebruik dat gewoontes vaak dingen zijn die je doet omdat je ze nou eenmaal doet. Het is dus een nauwer begrip dan 'ritueel'. Als ik aan tradities denk moet ik al snel denken aan mensen die vastgeroest zitten in een of ander dogma en daar niet vanaf willen stappen. Hoewel deze tradities bestaan en er zeker mensen zijn die er op die manier mee omgaan denk ik niet dat deze definitie terecht is. Ik wil dat nog net iets meer uitwerken in het volgende stuk.
Zijn tradities en rituelen verkeerd?
Op deze vraag ben ik eigenlijk al een paar keer ingegaan. We hebben allemaal gebruiken en gewoontes. Sommige gebruiken worden door de Bijbel zelf voorgeschreven, anderen komen we er niet in tegen. Als we een gebruik niet in de Bijbel tegenkomen is het belangrijk dat het gebruik (of de opvatting) niet tegen de Bijbel ingaat (in dogma en in gezag). Niet ingaat tegen de geboden en de principes die we in de Schrift vinden.
Verder is het belangrijk dat we een gebruik die niet voorgeschreven wordt nooit heilig zouden moeten verklaren. Daarmee bedoel ik ook het omgaan alsof het de juiste kerkvorm is.
Zolang de rituelen en tradities niet tegen het Woord ingaan is er geen reden om ze af te wijzen, zolang ze als niet gezaghebbend worden beschouwd.
Het is ook goed om te noteren dat mensen veel baat hebben bij rituelen. God heeft ze niet nodig ze zijn er voor de mens zoals de Sabbat er voor de mens is. Neem bijvoorbeeld een vaste indeling van een samenkomst. Dit helpt mensen om te weten wat ze kunnen verwachten. Daardoor kunnen ze makkelijker geconcentreerd blijven. Of bijvoorbeeld een begrafenisdienst; de dode heeft er niets meer aan, en voor God is het ook niet per sé nodig. Maar voor het rouwproces kan het een noodzakelijk ritueel zijn.
Verder is gebed in het algemeen een ritueel. Evangelisatie, handoplegging, aanbidding.
Een rijtje dat helpt bij het toetsen van de tradities:
Een traditie kan heel nuttig zijn omdat het discipline inhoud. Men heeft het gebruik en blijft het doen. Zo kan het een traditie zijn om elke zaterdag op de markt te evangeliseren. Dat is goed. Het is een traditie om bij elke samenkomst uit de Bijbel te leren. Dat is ook goed. Het is een traditie om samen te zingen voor God. Wederom iets goeds! Traditie is een neutraal begrip waarbij de bron van de traditie een grote rol speelt in de vraag of het goed of fout is. Daarnaast blijft natuurlijk ook de vraag: “wat is het doel?” er eentje die we regelmatig moeten stellen. Doen we het zo omdat we het zo altijd deden en verder niet? Zo ja, afschaffen die handel. Maar doen we het omdat mensen er baat bij hebben en het helpt om ons op God te richten en ons geloof en onze liefde op te bouwen? Dan moeten we ons daarvan bewust worden en indien we dat zijn kunnen we onze rituelen prima praktiseren.
Doop en Avondmaal
Ik had het al eerder over rituelen die in de Bijbel voorgeschreven worden. De belangrijkste daarvan zijn de Doop en het Avondmaal. Het is daarom ook heel belangrijk dat we bij deze rituelen het ook op de Bijbelse manier doen. De vraag 'kinderdoop of volwassendoop?' is een hele belangrijke vraag omdat Jezus zelf de opdracht heeft gegeven om gedoopt te worden.
Iemand zei eens dat het woord 'onderdompelen' nergens in de Bijbel voorkomt. Deze persoon vergist zich gigantisch. Wat hij namelijk over het hoofd gezien heeft is de grondtekst. Het Griekste woord voor dopen is 'Baptisma', dit betekend letterlijk 'onderdompelen'.
Het besprenkelen, wat bij de kinder“doop” gebeurt past daar niet bij. Het Griekse woord voor besprenkelen is 'Proschysis'. De Bijbel geeft de opdracht dat je gedoopt wordt nadat je Jezus tot Heer hebt gemaakt maar niet dat je ook maar op enig moment besprenkeld moet worden.
Het Avondmaal is ook belangrijk. De eerste gemeente kwam dagelijks bij elkaar om dit te vieren. (Han 2:46) Toch zijn er kerken die maar 1 of 2 keer per jaar de maaltijd vieren. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat we dit ritueel bij elke maaltijd zouden kunnen uitvoeren en als we dat doen ook een zegen kunnen verwachten.
en nadat Hij gedankt had, brak Hij het en zei: Neem, eet, dit is Mijn lichaam, dat voor u gebroken wordt. Doe dat tot Mijn gedachtenis. (1Korinthe 11:24)
Het is belangrijk om de symboliek achter het avondmaal te snappen want wie op onwaardige wijze eet en drinkt, die eet en drinkt zichzelf een oordeel, omdat hij het lichaam van de Heere niet onderscheidt. (vers 29) Let op dat dit gaat over het onderscheiden van het gebroken lichaam van Christus. Diegene heeft geen begrip van de betekenis van het lichaam van Christus dat verbroken is. Maar waarom is dat lichaam verbroken?
Maar Hij is om onze overtredingen verwond,
om onze ongerechtigheden verbrijzeld.
De straf die ons de vrede aanbrengt, was op Hem,
en door Zijn striemen is er voor ons genezing gekomen.
(Jesaja 53:5)
Zijn lichaam is verbroken vanwege onze overtredingen, onze ongerechtigheden, zodat wij vrede ontvangen en genezen zijn. Dan gaan we ook opeens snappen wat de link is met ziekte en het avondmaal:
Daarom (omdat u niet onderscheidt) zijn er onder u veel zwakken en zieken, en velen zijn ontslapen. (1Korinthe 11:30)
Men erkent niet dat het lichaam van Christus verbroken is voor onze genezing, dit is de reden dat er zoveel zieken zijn in de gemeente van Korinthe. Dat is geen straf voor het onwaardig nemen van het avondmaal, het is slechts het gevolg van het niet erkennen van de genezingskracht van Jezus' lichaam. Had men dit wel begrepen dan kon men genezing ontvangen in het avondmaal. Dit geldt vandaag nog steeds. Ook vandaag zijn er veel zwakken, zieken en velen ontslapen. Zou dit komen door op een onjuiste manier avondmaal vieren vanwege het niet onderscheiden van de gebrokenheid van het lichaam door wiens striemen wij genezen zijn? In dat geval is het zeer belangrijk om te zoeken naar de Bijbelse invulling van dit ritueel die vooral daarin bestaat dat mensen begrijpen waar het lichaam, maar ook het bloed voor staan. (Het bloed is het nieuwe verbond. Vers 25)
Verdere Bijbelse rituelen zijn ook: Evangelisatie. Handoplegging. Doop met de Geest. Zingen tot God.
Mogelijke plaats van tradities en rituelen en een Bijbels-Charismatische context.
Er zijn natuurlijk vele manieren waarop je rituelen en tradities een plaats kan geven. Belangrijk is dat men blijft reflecteren over de vraag of het Bijbels is en of een ritueel met de juiste intentie gedaan wordt.
Ik hoop dat we allemaal begrijpen dat we in ieder geval de Bijbelse rituelen een plaats moeten geven in onze samenkomsten. Verder zijn er buitenbijbels rituelen die goed zijn om wel te gebruiken, zoals huwelijkssluiting en begrafenisdiensten. De eerste vanwege het feit dat mensen behoefte hebben aan een markeringspunt en de tweede vanwege het rouwproces. Hoe deze rituelen vorm gegeven wordt komen we in de Bijbel niet tegen en is dus helemaal vrij. Let wel op je doelgroep. Als er bijvoorbeeld heel veel 'vastgeroeste' traditionelen komen kan je misschien beter wat van de oude traditie door laten schemeren omdat men anders niet het idee heeft dat er een echte bruiloft heeft plaatsgevonden. (Wat sommigen hadden na de bruiloft van mijn broer.) Dit is slechts goed om te overwegen, maar in geen geval dwingend!
Tot slot
Er zijn verschillende manieren om naar tradities te kijken. Het is volgens mij belachelijk om alles elke keer te willen omgooien alleen maar omwille van de verandering. Laatst zij iemand dat we niet moeten doen wat voor mensen helpt om te concentreren omdat als ze echt hongerig zijn naar God, ze wel echt luisteren.
Indien dat echt is wat diegene bedoelde (wat ik me niet goed kan voorstellen) dan is dat een dwaling. Natuurlijk moeten we de boodschap zo presenteren dat mensen beter kunnen concentreren en de boodschap beter kunnen onthouden. Jezus gebruikte bepaalde grammaticale constructies waardoor zijn teksten ideaal zijn om te memoriseren en Hij illustreerde de principes van het Koninkrijk met gelijkenissen in plaats van moeilijke theologische verhandelingen uit een te zetten. En is het echt zo dat we alleen de hongerigen willen aanspreken? Of willen we ook mensen bereiken met het Koninkrijk die misschien nu even niet op God gefocust zijn? Voor die mensen kan het belangrijk zijn om de avond niet direct met onderwijs te beginnen maar in plaats daarvan eerst 1 of 2 liederen te zingen zodat men het hart 'op God kan richten'.
Dit alles wordt samengevat in een gebod dat Paulus geeft met betrekking tot de samenkomsten:
Laat alle dingen op een gepaste wijze en in goede orde gebeuren. (1Korinthe 14:40)
Deze orde hoeft niet statisch te zijn. Maar ik denk wel dat een beetje regelmaat en vaste vorm er zeker wel bij hoort.
Amen.
Al enige tijd zit ik met dit onderwerp in mijn hoofd. In het verleden heb ik nog wel gezegd dat we alle tradities moeten breken. Ik denk nu echter dat dat veel te radicaal zou zijn. Radicaliteit is natuurlijk niet verkeerd, maar we moeten radicaal zijn voor Jezus. We moeten niet radicaal willen zijn omwille van het radicaal zijn. Op diezelfde manier moeten we ook niet de tradities breken omwille van het breken van tradities.
Veel mensen in mijn omgeving snappen heel goed dat tradities de kracht van God kunnen stoppen. Jezus zegt zelf:
en zo maakt u Gods Woord krachteloos door uw overlevering die u overgeleverd hebt; en veel van dergelijke dingen doet u. (Markus 7:13)
Jezus ging vaak in discussie met de Farizeeën, en vaak gingen deze discussies over tradities. Er is echter geen enkele reden om te concluderen dat tradities altijd verkeerd zijn. In het geval van deze tekst in Markus heeft men een maniertje bedacht om onder Gods regels uit te komen. Dit soort maniertjes zijn anti-bijbels.
Dit soort tradities zien we ook vandaag. Bijvoorbeeld: de Bijbel zegt dat gelovigen op zieken de handen kunnen leggen voor genezing (Mark 16:18). Maar er zijn tradities die zeggen dat dit om geestelijke zieken (daar worden zondaars mee bedoeld) gaat. Hierdoor wordt het woord van God krachteloos. De kracht van genezing wordt namelijk volledig weggeredeneerd.
Wat zijn tradities en rituelen?
De van Dale zegt over een ritueel: 'een godsdienstig gebruik.' Een traditie is een 'oude gewoonte van een (grote) groep mensen.'
hoewel ik me ervan bewust ben dat veel mensen een andere definitie hanteren is dit de definitie die ik voor dit artikel wil aanhangen.
Rituelen zijn godsdienstige gebruiken. Dingen die je doet omdat je in God gelooft. Het beeld dat ik zelf heb als ik aan rituelen denk komt uit de Roomse kerk waar alles via rituelen gebeurd. Maar ook wij zelf (Evangelischen/Charismatischen) hebben gebruiken, zelfs als we niet naar de kerk gaan.
Een traditie is, anders dan een ritueel, omschreven als een gewoonte. Het verschil is in het dagelijks taalgebruik dat gewoontes vaak dingen zijn die je doet omdat je ze nou eenmaal doet. Het is dus een nauwer begrip dan 'ritueel'. Als ik aan tradities denk moet ik al snel denken aan mensen die vastgeroest zitten in een of ander dogma en daar niet vanaf willen stappen. Hoewel deze tradities bestaan en er zeker mensen zijn die er op die manier mee omgaan denk ik niet dat deze definitie terecht is. Ik wil dat nog net iets meer uitwerken in het volgende stuk.
Zijn tradities en rituelen verkeerd?
Op deze vraag ben ik eigenlijk al een paar keer ingegaan. We hebben allemaal gebruiken en gewoontes. Sommige gebruiken worden door de Bijbel zelf voorgeschreven, anderen komen we er niet in tegen. Als we een gebruik niet in de Bijbel tegenkomen is het belangrijk dat het gebruik (of de opvatting) niet tegen de Bijbel ingaat (in dogma en in gezag). Niet ingaat tegen de geboden en de principes die we in de Schrift vinden.
Verder is het belangrijk dat we een gebruik die niet voorgeschreven wordt nooit heilig zouden moeten verklaren. Daarmee bedoel ik ook het omgaan alsof het de juiste kerkvorm is.
Zolang de rituelen en tradities niet tegen het Woord ingaan is er geen reden om ze af te wijzen, zolang ze als niet gezaghebbend worden beschouwd.
Het is ook goed om te noteren dat mensen veel baat hebben bij rituelen. God heeft ze niet nodig ze zijn er voor de mens zoals de Sabbat er voor de mens is. Neem bijvoorbeeld een vaste indeling van een samenkomst. Dit helpt mensen om te weten wat ze kunnen verwachten. Daardoor kunnen ze makkelijker geconcentreerd blijven. Of bijvoorbeeld een begrafenisdienst; de dode heeft er niets meer aan, en voor God is het ook niet per sé nodig. Maar voor het rouwproces kan het een noodzakelijk ritueel zijn.
Verder is gebed in het algemeen een ritueel. Evangelisatie, handoplegging, aanbidding.
Een rijtje dat helpt bij het toetsen van de tradities:
- Bijbelse rituelen (Voorgeschreven in de Bijbel(=NT) > bijv. Doop, Avondmaal)
- Buitenbijbels (Principe is in de Bijbel, maar geen voorschrift > Bijv. Gebedsdoeken)
- onbijbels (Zowel gebruik als principe niet in de Bijbel > bijv. Psalmen op hele noten)
- Anti-bijbels (Gaat rechtstreeks tegen de Bijbel in > bijv. Maria- en heiligenverering)
Een traditie kan heel nuttig zijn omdat het discipline inhoud. Men heeft het gebruik en blijft het doen. Zo kan het een traditie zijn om elke zaterdag op de markt te evangeliseren. Dat is goed. Het is een traditie om bij elke samenkomst uit de Bijbel te leren. Dat is ook goed. Het is een traditie om samen te zingen voor God. Wederom iets goeds! Traditie is een neutraal begrip waarbij de bron van de traditie een grote rol speelt in de vraag of het goed of fout is. Daarnaast blijft natuurlijk ook de vraag: “wat is het doel?” er eentje die we regelmatig moeten stellen. Doen we het zo omdat we het zo altijd deden en verder niet? Zo ja, afschaffen die handel. Maar doen we het omdat mensen er baat bij hebben en het helpt om ons op God te richten en ons geloof en onze liefde op te bouwen? Dan moeten we ons daarvan bewust worden en indien we dat zijn kunnen we onze rituelen prima praktiseren.
Doop en Avondmaal
Ik had het al eerder over rituelen die in de Bijbel voorgeschreven worden. De belangrijkste daarvan zijn de Doop en het Avondmaal. Het is daarom ook heel belangrijk dat we bij deze rituelen het ook op de Bijbelse manier doen. De vraag 'kinderdoop of volwassendoop?' is een hele belangrijke vraag omdat Jezus zelf de opdracht heeft gegeven om gedoopt te worden.
Iemand zei eens dat het woord 'onderdompelen' nergens in de Bijbel voorkomt. Deze persoon vergist zich gigantisch. Wat hij namelijk over het hoofd gezien heeft is de grondtekst. Het Griekste woord voor dopen is 'Baptisma', dit betekend letterlijk 'onderdompelen'.
Het besprenkelen, wat bij de kinder“doop” gebeurt past daar niet bij. Het Griekse woord voor besprenkelen is 'Proschysis'. De Bijbel geeft de opdracht dat je gedoopt wordt nadat je Jezus tot Heer hebt gemaakt maar niet dat je ook maar op enig moment besprenkeld moet worden.
Het Avondmaal is ook belangrijk. De eerste gemeente kwam dagelijks bij elkaar om dit te vieren. (Han 2:46) Toch zijn er kerken die maar 1 of 2 keer per jaar de maaltijd vieren. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat we dit ritueel bij elke maaltijd zouden kunnen uitvoeren en als we dat doen ook een zegen kunnen verwachten.
en nadat Hij gedankt had, brak Hij het en zei: Neem, eet, dit is Mijn lichaam, dat voor u gebroken wordt. Doe dat tot Mijn gedachtenis. (1Korinthe 11:24)
Het is belangrijk om de symboliek achter het avondmaal te snappen want wie op onwaardige wijze eet en drinkt, die eet en drinkt zichzelf een oordeel, omdat hij het lichaam van de Heere niet onderscheidt. (vers 29) Let op dat dit gaat over het onderscheiden van het gebroken lichaam van Christus. Diegene heeft geen begrip van de betekenis van het lichaam van Christus dat verbroken is. Maar waarom is dat lichaam verbroken?
Maar Hij is om onze overtredingen verwond,
om onze ongerechtigheden verbrijzeld.
De straf die ons de vrede aanbrengt, was op Hem,
en door Zijn striemen is er voor ons genezing gekomen.
(Jesaja 53:5)
Zijn lichaam is verbroken vanwege onze overtredingen, onze ongerechtigheden, zodat wij vrede ontvangen en genezen zijn. Dan gaan we ook opeens snappen wat de link is met ziekte en het avondmaal:
Daarom (omdat u niet onderscheidt) zijn er onder u veel zwakken en zieken, en velen zijn ontslapen. (1Korinthe 11:30)
Men erkent niet dat het lichaam van Christus verbroken is voor onze genezing, dit is de reden dat er zoveel zieken zijn in de gemeente van Korinthe. Dat is geen straf voor het onwaardig nemen van het avondmaal, het is slechts het gevolg van het niet erkennen van de genezingskracht van Jezus' lichaam. Had men dit wel begrepen dan kon men genezing ontvangen in het avondmaal. Dit geldt vandaag nog steeds. Ook vandaag zijn er veel zwakken, zieken en velen ontslapen. Zou dit komen door op een onjuiste manier avondmaal vieren vanwege het niet onderscheiden van de gebrokenheid van het lichaam door wiens striemen wij genezen zijn? In dat geval is het zeer belangrijk om te zoeken naar de Bijbelse invulling van dit ritueel die vooral daarin bestaat dat mensen begrijpen waar het lichaam, maar ook het bloed voor staan. (Het bloed is het nieuwe verbond. Vers 25)
Verdere Bijbelse rituelen zijn ook: Evangelisatie. Handoplegging. Doop met de Geest. Zingen tot God.
Mogelijke plaats van tradities en rituelen en een Bijbels-Charismatische context.
Er zijn natuurlijk vele manieren waarop je rituelen en tradities een plaats kan geven. Belangrijk is dat men blijft reflecteren over de vraag of het Bijbels is en of een ritueel met de juiste intentie gedaan wordt.
Ik hoop dat we allemaal begrijpen dat we in ieder geval de Bijbelse rituelen een plaats moeten geven in onze samenkomsten. Verder zijn er buitenbijbels rituelen die goed zijn om wel te gebruiken, zoals huwelijkssluiting en begrafenisdiensten. De eerste vanwege het feit dat mensen behoefte hebben aan een markeringspunt en de tweede vanwege het rouwproces. Hoe deze rituelen vorm gegeven wordt komen we in de Bijbel niet tegen en is dus helemaal vrij. Let wel op je doelgroep. Als er bijvoorbeeld heel veel 'vastgeroeste' traditionelen komen kan je misschien beter wat van de oude traditie door laten schemeren omdat men anders niet het idee heeft dat er een echte bruiloft heeft plaatsgevonden. (Wat sommigen hadden na de bruiloft van mijn broer.) Dit is slechts goed om te overwegen, maar in geen geval dwingend!
Tot slot
Er zijn verschillende manieren om naar tradities te kijken. Het is volgens mij belachelijk om alles elke keer te willen omgooien alleen maar omwille van de verandering. Laatst zij iemand dat we niet moeten doen wat voor mensen helpt om te concentreren omdat als ze echt hongerig zijn naar God, ze wel echt luisteren.
Indien dat echt is wat diegene bedoelde (wat ik me niet goed kan voorstellen) dan is dat een dwaling. Natuurlijk moeten we de boodschap zo presenteren dat mensen beter kunnen concentreren en de boodschap beter kunnen onthouden. Jezus gebruikte bepaalde grammaticale constructies waardoor zijn teksten ideaal zijn om te memoriseren en Hij illustreerde de principes van het Koninkrijk met gelijkenissen in plaats van moeilijke theologische verhandelingen uit een te zetten. En is het echt zo dat we alleen de hongerigen willen aanspreken? Of willen we ook mensen bereiken met het Koninkrijk die misschien nu even niet op God gefocust zijn? Voor die mensen kan het belangrijk zijn om de avond niet direct met onderwijs te beginnen maar in plaats daarvan eerst 1 of 2 liederen te zingen zodat men het hart 'op God kan richten'.
Dit alles wordt samengevat in een gebod dat Paulus geeft met betrekking tot de samenkomsten:
Laat alle dingen op een gepaste wijze en in goede orde gebeuren. (1Korinthe 14:40)
Deze orde hoeft niet statisch te zijn. Maar ik denk wel dat een beetje regelmaat en vaste vorm er zeker wel bij hoort.
Amen.